cz.02 - Osada z wczesnego średniowiecza + Miasto Milnik Dodane przez Kazimierz dnia Lipca 23 2009 18:01:17
Adolf Głowacki: "Milno - Gontowa. Informacje zebrane od ludzi starszych - urodzonych na Podolu, wybrane z opracowań historycznych i odtworzone z pamięci". Szczecin 2009 Część 2.
OSADA Z WCZESNEGO ŚREDNIOWIECZA
Trudno dziś odtworzyć dzieje Milna, ale na podstawie znalezisk i starych dokumentów, można odsłonić spore fragmenty z jego przeszłości. Antoni Worobiec pisze, że Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego tom VI, pod hasłem Milno podaje:
"W polu na Mogiłkach (Podliski) i Maniukach, znachodzono rozmaite starożytności kamienne, ozdoby z brązu i żelaza"
Świadczą one, że już we wczesnym średniowieczu (V-XI w.) istniała tam osada.
Potwierdza to również nauczyciel z Milna Michał Huriszny, który odnalazł na starych
mapach, na zachód od Mogiłek, nazwę Terebiż (wyrąb). Są to wierzchołki wzgórz po
wyciętym lesie, który został spalony w rytualnych ogniskach.
Pierwotne osiedla powstawały przy rzekach i jeziorach. Łatwe pozyskiwanie wody było decydujące. Miały one kształt ulicówek wzdłuż cieków wodnych, lub osiedli okrężnych przy jeziorach. To na Mogiłkach leżało nad rzeką Huk.
Ziemie te w 981 roku, podbił książę kijowski Włodzimierz I. Miejscowa ludność lechicka która żyła tam już 500 lat wcześniej, została wchłonięta przez Rusinów, zlikwidowana lub wywieziona w głąb Rusi.
Fakt podboju, potwierdza ruski kronikarz Nestor (1056 - 1114) i Latopis Kijowski zakończony w 1200 roku. Źródła te stwierdzają jednoznacznie, że w 981 roku Włodzimierz I zajął Lacham ziemie i liczne grody, a w tym również Ilów (Lwów) nad Pełtwią. Latopis określa też granicę Grodów Czerwieńskich, a więc Mieszkowego państwa, jako pas lasów nad Horyniem i Słuczą. (E. Prus Hulaj Pole).
O Kresy toczą się ciągłe wojny. Odbija je i gromi Rusinów Bolesław Chrobry, gdy idzie do Kijowa celem umocnienia na tamtym tronie zięcia Świętopełka. Dwa razy wyprawia się do Kijowa z pomocą wujowi Izasławowi Bolesław Śmiały i też odbija Grody Czerwieńskie. Walczy o nie Władysław Herman i Bolesław Krzywousty. Niestety Polska szarpana z wszystkich stron, nie mogła utrzymać tam większych sił i panowanie Rusi się umacniało
.
MIASTO MILNIK
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, podaje informację dotyczącą Milna z okresu Rusi
"Milnik, nazwa i starego miasta ruskiego z okresu Daniła i Romana (XII i XIII w.) często spotykana w Wołyńskim Latopisie. Miasto z zamkiem zniszczyli Tatarzy. Leżało ono prawdopodobnie na terenach dzisiejszego Milna i Załoziec."
Choć brak dokładnej lokalizacji tego miasta, jest to z pewnością wcześniejsze wcielenie Milna. Na tym terenie nie występują inne nazwy kojarzące się z Milnem.
W 1223 roku Czyngis Chan dokonuje pogromu książąt ruskich pod Kałką, a w 1240 doszczętnie niszczy Kijów. Tatarzy plądrują i łupią Ruś. W 1241 roku wdzierają się aż pod Legnicę. Do 1300 roku, jeszcze dwukrotnie najeżdżają Polskę. Milnik z zamkiem został zniszczony w czasie jednego z tych najazdów i już nie dźwignął się do rangi miasta. Odrodził się ponownie, ale jako osada.
Osłabioną, zniszczoną i uzależnioną do Tatarów Ruś, łatwo opanowują Litwini. Kunigas Lubart w 1325 roku, na stałe osiada w Łucku, a w 1362 jego brat Olgierd, zdobywa Kijów. Powstaje Wielkie Księstwo Litewskie aż po morze Czarne. Potęga litewska oraz wpływy węgierskie, mołdawskie i tatarskie są bardzo niekorzystne i groźne dla Polski.
W roku 1340 zostaje otruty przez bojarów, książę halicki Jerzy Bolesław, Piast i krewniak Kazimierza Wielkiego. Król jako następca Bolesława po jego bezpotomnym zgonie, uderza na Ruś i zajmuje Lwów oraz Halicz. W kolejnych działaniach zdobywa Łuck, całe Podole i część Wołynia, a z resztą Wołynia, kunigas łucki zostaje lennikiem Polski.
Wojny z Litwą ustają po koronacji na króla Polski, Władysława Jagiełły i połączeniu obydwu narodów w obliczu zagrożenia krzyżackiego.
Ciągle pustoszone i słabo zaludnione przestrzenie Rusi, a szczególnie jej południowo-wschodnie krańce aż po Dzikie Pola, były azylem dla ludzi kochających wolność i niezależność. Były to w zasadzie ziemie niczyje. Ze zbiegów różnych nacji, powstało tu kozactwo, zdominowane ostatecznie przez narodowość ruską.
Tworzyli oni wolny stan w feudalnym społeczeństwie Rzeczypospolitej. Mieli swoją organizację wojskową, a wiele chorągwi na żołdzie królewskim, stawało w bitwach obok chorągwi polskich.
Te rozległe i słabo zaludnione przestrzenie, prosiły się o zagospodarowanie - potrzebowały rąk do pracy. Żyzne ziemie i większe swobody, były dużą pokusą. Napływali więc tu chłopi zbiegli przed pańszczyzną, ludzie uciekający przed niewolą tatarską, kochający wolność i swobody, oraz ci którzy weszli w kolizję z prawem i musieli chronić gardła. Połączenie pustych i żyznych Kresów z ludną Polską, wywołało ruchy, których okiełznanie nie leżało w niczyich możliwościach. Nadmiar ludności polskiej wlał się w te olbrzymie, nie zasiedlone przestrzenie.
Od 1340 roku, Ruś Halicka i Podole pozostają przy Polsce, z zachowaniem pełnej tolerancji religijnej i narodowościowej dla rodzimej ludności. Panowie ruscy władający ziemiami wschodnimi, na równi z polskimi, zasiadali w radzie królewskiej, byli senatorami i otrzymywali najwyższe godności oraz stanowiska. Król za zasługi dla Korony, nadaje magnatom i rycerstwu ziemie wschodnie, na które przyprowadzają oni duże grupy osadników. Pod osłoną potęgi Królestwa Polskiego, następuje szybki rozkwit Kresów.
